کدام نسل بهترین نسل فوتبال ایران است؟

بازیکنان فعلی تیم ملی فوتبال ایران رویای ماندگاری نامشان با لقب "بهترین نسل تاریخ" را دارند، اما دریغ از یک دلیل برای ماندگاری! این که تیم فعلی، بهترین تیم تاریخ فوتبال ایران است و صعود به جام‌ جهانی دستاورد چندان ویژه‌ای برای آن به شمار نمی‌آید. این قبیل دیدگاه‌ها به دفعات با کلیدواژه «نسل طلایی» تکرار شده است. ما حتما تیم بسیار خوبی داریم اما آیا واقعا نسل فعلی، بهترین تیم ملی تاریخ فوتبال ایران را می‌سازد؟

یک مقایسه ساده

ساده‌ترین کار ممکن برای محک‌زدن این ادعا آن است که بازیکنان تیم ملی فعلی را با فهرست تیم ملی در چند مقطع دیگر مقایسه کنیم. مثلا می‌شود سراغ چهار تیمی رفت که بعد از انقلاب به مرحله نهایی جام‌جهانی صعود کردند.

جام‌ جهانی ۹۸: احمدرضا عابدزاده، نیما نکیسا، پرویز برومند، نادر محمدخانی، مهدی مهدوی‌کیا، نعیم سعداوی، محمد خاکپور، افشین پیروانی، علی‌اکبر استاداسدی، جواد زرینچه، ستار همدانی، مهدی پاشازاده، رضا شاهرودی، مهرداد میناوند، کریم باقری، علیرضا منصوریان، سیروس دین‌محمدی، حمید استیلی، علی لطیفی، بهنام سراج، علی دایی و خداداد عزیزی

جام‌ جهانی ۲۰۰۶: حسن رودباریان، وحید طالب‌لو، ابراهیم میرزاپور، سهراب بختیاری‌زاده، ستار زارع، رحمان رضایی، امیرحسین صادقی، حسین کعبی، یحیی گل‌محمدی، محمد نصرتی، آندرانیک تیموریان، فریدون زندی، جواد کاظمیان، علی کریمی، مهدی مهدوی‌کیا، مهرزاد معدنچی، جواد نکونام، آرش برهانی، رسول خطیبی، علی دایی، مسعود شجاعی، غلامرضا عنایتی و وحید هاشمیان

جام‌ جهانی ۲۰۱۴: رحمان احمدی، علیرضا حقیقی، دانیل داوری، مهرداد بیت‌آشور، هاشم بیگ‌زاده، پژمان منتظری، سیدجلال حسینی، امیرحسین صادقی، احمد آل‌ نعمه، مهرداد پولادی، حسین ماهینی، خسرو حیدری، محمدرضا خانزاده، آندرانیک تیموریان، جواد نکونام، قاسم حدادی‌فر، رضا حقیقی‌، بختیار رحمانی، احسان حاج‌صفی، اشکان دژاگه، مسعود شجاعی، رضا قوچان‌نژاد، علیرضا جهانبخش و کریم انصاری‌فرد

جام‌ جهانی ۲۰۱۸: علیرضا بیرانوند، امیر عابدزاده، رشید مظاهری، مهدی ترابی، احسان حاج‌صفی، روزبه چشمی، میلاد محمدی، رامین رضاییان، سعید عزت‌اللهی، مسعود شجاعی، مرتضی پورعلی‌گنجی، امید ابراهیمی، کریم انصاری‌فرد، وحید امیری، محمدرضا خانزاده، سامان قدوس، پژمان منتظری، رضا قوچان‌نژاد، مهدی طارمی، علیرضا جهانبخش، مجید حسینی، سردار آزمون و اشکان دژاگه

چند نکته

نظر خیلی ها این است که با هر متر و معیاری حساب تیم ملی ۹۸ از بقیه تیم‌هایی که در موردشان حرف زدیم جداست. به عقیده آنها عبارت «نسل طلایی» به‌ طور تام و تمام قابل اطلاق به همان تیم تاریخی است؛ تیمی که شاید می‌توانست صعود از مرحله گروهی جام‌جهانی یا قهرمانی در جام ملت‌های آسیا را برای‌مان به ارمغان بیاورد اما به اندازه کافی خوش‌اقبال نبود. احمدرضا عابدزاده دروازه‌بان افسانه‌ای تاریخ فوتبال ایران است، مهدوی‌کیا و کریم باقری در پست‌های خودشان تکرارنشدنی هستند و زوج خط حمله تیم ملی یعنی خداداد عزیزی و علی دایی هم جای بحث باقی نمی‌گذارند. به‌تازگی فدراسیون جهانی آمار و ارقام فوتبال تیم منتخب تاریخ فوتبال ایران را معرفی کرد که شش بازیکن از ترکیب ۱۱ نفره آن عضو تیم ۹۸ بودند؛ تیمی که به جام‌ جهانی ۲۰۰۶ رفت هم تیم کم‌ستاره‌ای نبود. در این تیم ستاره‌هایی مثل علی کریمی، فریدون زندی، آندرانیک تیموریان، وحید هاشمیان و جواد نکونام توپ می‌زدند. علی کریمی آن زمان در عضویت بایرن‌مونیخ بود، فریدون زندی برای کایزرسلاترن توپ می‌زد، مهدوی‌کیا ستاره هامبورگ بود، رحمان رضایی برای مسینا در لیگ سری‌ A ایتالیا توپ می‌زد، جواد نکونام پیراهن اوساسونا را به تن داشت و آندرانیک تیموریان بلافاصله بعد از جام‌ جهانی به بولتون انگلستان پیوست. توجه داشته باشید که تیم ملی فوتبال ایران امروز در پنج لیگ معتبر اروپا فقط سامان قدوس را دارد که او هم در اغلب مسابقات برنتفورد به عنوان بازیکن جانشین به میدان می‌آید. در تیم ۲۰۱۴ پژمان منتظری و جلال حسینی را به عنوان دو تن از بهترین مدافعان میانی تاریخ فوتبال ایران در اختیار داشتیم و آندو و نکونام هم به عنوان هافبک‌های دفاعی کم‌نظیر در این تیم توپ می‌زدند. همچنین اشکان دژاگه و رضا قوچان‌نژاد هم در بهترین فرم فوتبالی‌شان بودند. تیم ملی ۲۰۱۸ هم که با فهرست فعلی مشابهت‌های زیادی دارد. بالاخره فقط سه سال از آن تاریخ گذشته و اگر نسل فعلی را تیم طلایی بدانیم، حتما چنین عبارتی قابل تعمیم به آن تیم هم هست.

با افتخاراتت با من حرف بزن!/ کدام یک از نسل جدید توپ طلا را برده؟

درست است که سال هاست مدل انتخاب بهترین بازیکن سال آسیا تغییر کرده و دیگر این جایزه به بازیکنان لژیونر نمی‌رسد اما با نگاهی به نسل 98 می بینیم که علی دایی، خداداد عزیزی، نهدی مهدوی کیا و علی کریم موفق شدند به عنوان فردی بهترین بازیکن سال آسیا برسند اما در بین نسل فعلی - با وجود اینکه اگر این قانون عجیب آسیا نبود شاید سردار آزمون و مهدی طارمی شانس گرفتن جایزه بهترین بازیکن سال آسیا را داشتند - هیچ بازیکنی افتخار فردی قابل قبولی ندارد.

تیم فوق‌العاده‌ای داریم اما...

مقصود از این مطلب به هیچ‌ وجه نادیده‌انگاشتن توانایی‌های فردی و فنی بازیکنان قبلی و فعلی تیم ملی نیست بلکه مراد آن است که تصویری واقع‌گرایانه در دسترس مخاطب قرار بگیرد. حتما بازیکنان فعلی جزو شایسته‌ترین نفرات تاریخ هستند اما یادمان باشد دو مدافع میانی فیکس تیم ملی در لیگ قطر توپ می‌زنند، صادق محرمی به عنوان مدافع راست این تیم در عضویت دیناموزاگرب کرواسی است و همان‌ جا هم یک خط در میان بازی می‌کند، بین دو هافبک دفاعی اصلی تیم ملی، احمد نوراللهی در امارات توپ می‌زند و سعید عزت‌اللهی در عضویت تیم قعرنشین لیگ دانمارک است. نقطه قوت بزرگ تیم فعلی اما عناصر تهاجمی آن هستند. بدون تردید باید از مهدی طارمی و سردار آزمون، ستارگان پورتو و زنیت سن‌پترزبورگ به عنوان دو فوتبالیست تراز اول یاد کرد که هر دو توانایی بازی در پنج لیگ معتبر اروپا را دارند. با این حال بقیه وینگرها و مهاجمان این تیم هم جاهایی بهتر از لیگ ایران، یونان، امارات یا بلژیک فعالیت ندارند.

به جرات می گوییم ما بهتر از نسل 98 هستیم!

پس از ناکامی تیم ملی ایران در جام ملت های آسیا 2024 قطر، علیرضا بیرانوند این جمله را بدون اینکه لبخندی روی لبش نقش بببند، در جمع خبرنگارانی گفت که به استقبال تیم ملی ناکام ایران در جام ملت‌های آسیا رفته بودند گفت: "با قاطعیت می‌گویم این نسل بهترین نسل تاریخ (فوتبال) ماست "

دروازه‌بانی که طی ۶ بازی در جام ملت‌ها ۷ گل دریافت کرد و تنها مقابل هنگ‌کنگ دروازه‌اش را بسته نگه داشت، بدون هیچ دلیل محکمه پسندی برای اهالی فوتبال، خود و همبازیانش را بهترین نسل تاریخ فوتبال می‌داند. به محض شنیدن این جمله بیرانوند این سوال مطرح می‌شود که تیم ملی فعلی فوتبال ایران چه دستاوردی داشته که خودش را خاص و تکرار نشدنی می‌داند؟ جواب بسیار کوتاه است: هیچ!

بهترین نسلی که این دروازه‌بان ۳۱ ساله درباره آن صحبت می‌کند، طی دو دوره جام جهانی (۲۰۱۸ و ۲۰۲۲) از مرحله گروهی به دور بعدی راه پیدا نکرده و طی دو دوره جام ملت‌ها (۲۰۱۹ و ۲۰۲۳) حسرت فینالیست شدن را به دل طرفداران تیم ملی گذاشته است.

از نظر دستاورد که مشخصا تیم فعلی ایران بهترین نسل تاریخ فوتبال نیست. شاید منظور بیرانوند حضور برخی از بازیکنان در خارج از کشور باشد که از این نظر هم نادرست است. به غیر از مهدی طارمی در پورتو و سردار آزمون در رم و سامان قدوس در برنتفورد، کدام‌یک از دیگر بازیکنان در سطح ۵ لیگ معتبر اروپا فعالیت دارد؟ بله، درست است، هیچکدام!

شاید منظور بیرانوند از نظر عملکرد فردی خودش در تیم ملی باشد که از این نظر هم صحبت‌های او نادرست است. برای یادآوری بیرانوند و دیگر بازیکنان تیم ملی و همچنین برخی مخاطبان فوتبال که شاید حضور ذهن نداشته باشند، تا به اینجا، بهترین نسل تاریخ فوتبال ایران همان بازیکنانی بودند که برای ۳ دوره متوالی قهرمان آسیا شدند، اما هرگز چنین ادعایی را به زبان نیاوردند.

به نسل 98 نزدیک هم نمی‌شوید!

در گفت و گویی کوتاه با حمید استیلی یکی از بازیکنان خاطره ساز نسل 98 در این مورد پرسیدیم که نسل 98 نسل طلایی ما بود یا تیم ملی فعلی، بازیکن سابق تیم ملی در این مورد گفت:« تمام تیم های ملی ما قابل احترام هستند، اگر بخواهیم به دنبال بهترین نسل فتبال ایران باشیم باید تیم 78 را هم اضافه کنیم، اینکه کدام تیم بهتر از بقیه است را باید مردم نظر بدهند. آسیا در سال ۱۹۷۸، تنها یک سهمیه داشت و تیم ایران صعود کرد و پس از آن فوتبال ما افت کرد و ما در سال ۹۸ پس از ۲۰ سال به جام‌جهانی صعود کردیم. در حال حاضر رفتن به جام‌جهانی راحت‌تر شده و تیم‌های بیشتری سهمیه می‌گیرند. علاوه بر این نسبت به زمان ما، فرهنگ بازیکنان عوض شده است. فاصله مردم و تیم ۹۸ خیلی نزدیک بود و مردم آن تیم را مثل خانواده‌های خودشان می‌دانستند و بازیکنان هم در زمین تمام تلاش‌شان را برای خوشحالی مردم انجام می‌دادند و به همین خاطر پس از ۲۵-۲۶ سال، هنوز این تیم را دوست دارند. تیم فعلی را قطعا مردم دوست دارند اما گذشت زمان، تفاوت فرهنگ و فضای مجازی مشکل‌ساز شده است.»

 

صحبت های بیرانوند و چند بازیکن دیگر از تیم ملی فعلی باعث شد که بازیکنان 98 واکنش های زیادی در مورد بهترین نسل فوتبالی ایران داشته باشند، روز گذشته مهدی پاشازاده یکی از بازیکنان نسل 98 در واکنش به اینکه کدام نسل، نسل طلایی فوتیال ایران به حساب می‌آید گفت:«همه نسل‌ها می‌آیند و می‌روند و برای تیم ملی زحمت می‌کشند. نمی‌دانم او این قیاس را از کجا آورده است. اگر خط به خط بررسی کنیم، فکر نکنم حتی نزدیک ما باشند. شما در هافبک دفاعی یک کریم باقری نشان من دهید. یکی در حد خداداد عزیزی و علی دایی نشان بدهید. یک عابدزاده بعد از ۹۸ داشتیم؟ حتی نزدیک این‌ها هم نمی‌شوند. من مقایسه نمی‌کنم و همه بازیکنان زحمت کشیدند. اصلا در این ۲۰ سال، یک هافبک دفاعی بهتر از کریم باقری داشتیم؟ یکی بگویید بهتر از عابدزاده بوده است. من خودم را هم اصلا کار ندارم با اینکه دفاع سرزن و پا به توپ و تکنیکی و خونسرد نداشتیم اما کسی در حد کریم باقری و خداداد عزیزی و علی دایی نداریم. همه برای تیم ملی زحمت کشیدید و قابل احترام هستید ولی نزدیک ۹۸ هم نمی‌شوید.»

علی دایی اسطوره فوتبال ایران نیز زمانی که با این سوال روبرو شد گفت:«به اعتقاد من تیم ۹۸ هم از لحاظ فوتبالی سرتر بود و هم از لحاظ محبوبیت میان مردم بالاتر قرار خواهد گرفت. مردم ما همه چیز را خوب می‌دانند. همه مسائل را موشکافانه آنالیز می‌کنند. مطمئن باشید اگر نظرسنجی هم در این خصوص برگزار گردد، مردم آن تیم را از هر لحاظ که فکر کنید از تیم فعلی سرتر می‌دانند.»

یکی از واکنش های جالب در مورد این سوال طعنه‌ی فرهاد کاظمی به بیرانوند بود که در مصاحبه ای گفت:«آقای بیرانوند می‌گوید ما بهترین نسل هستیم و یکی از بهترین دروازه‌بانان ایران و آسیاست اما روی گل دوم و شوت اکرم عفیف مقصر بود.بیرانوند روی گل اکرم عفیف نباید با دست مخالف به سمت توپ شیرجه می‌زد و اگر با دست موافق رفته بود توپ را می‌گرفت و ایران از جام ملت ها حذف نمی شد.»