چرا به کبد چرب مبتلا می‌شویم؟

همشهری آنلاین نوشت: بیماری کبدچرب، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های کبدی در دنیا است که تا ۵۰ سال قبل اصلا اسمی از آن نبود، اما در سال‌های اخیر به دلیل رژیم‌های غذایی غلط، عدم تحرک کافی و چاقی و اضافه‌وزن، خیلی از مردم گرفتار این بیماری شده‌اند.

در ایران بیش از ۳۰ درصد مردم به یکی از درجاتِ کبد چرب مبتلا هستند و خیلی از آنها از این موضوع بی‌اطلاع‌اند. چراکه این بیماری هیچ علامت بالینی خاصی ندارد و فرد زمانی متوجه آن می‌شود که مبتلا شده است.

کبد، یکی از اندام‌های حیاتی است که وظیفه مهمی مثل پاکسازی خون را بر عهده دارد و بیماری کبد چرب (Fatty liver) زمانی اتفاق می‌افتد که کبد به دلیل تجمع بیش از حد چربی نمی‌تواند به وظیفه خود عمل کند و دچار بیماری‌های مختلف می‌شود و درنهایت از کار می‌افتد.

یک بیماری که علائم بالینی ندارد

دکتر ایرج خسرونیا، فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد و رئیس انجمن علمی متخصصان داخلی ایران، بیماری کبد چرب را به زبان ساده توضیح می‌دهد و می‌گوید: چربی‌هایی که وارد بدن ما می‌شوند، باید بسوزند. اگر این چربی‌ها بیشتر از حد نیاز بدن‌مان باشند، در کبد تجمع می‌کنند و فرد به بیماری کبد چرب مبتلا می‌شود.

کبد چرب هیچ علائم بالینی خاصی ندارد و اگر شما برای چکاپ سالانه یا انجام سونوگرافی کبد مراجعه نکنید، هیچ وقت متوجه آن نمی‌شوید و تشخیصش آنقدر طول می‌کشد تا بیماری پیشرفت کند. این را دکتر خسرونیا می‌گوید و ادامه می‌دهد: این بیماری در ۵۰ سال اخیر شیوع پیدا کرده است. تا ۵۰ سال قبل اصلا اسمی از بیماری کبد چرب نبود و فقط زنان باردار ممکن بود به آن مبتلا شوند. اما در سال‌های اخیر به دلیل رژیم‌های غذایی غلط، عدم تحرک کافی و افزایش آمار چاقی، خیلی از مردم گرفتار این بیماری شده‌اند. به طوری که در حال حاضر حدود یک‌سوم ایرانی‌ها مبتلا به کبد چرب هستند.

چرا به کبد چرب مبتلا می شویم؟

کبد چرب، بیشتر افراد چاق را مبتلا می‌کند و از آنجا که تجمع چربی و چاقی در زنان بیشتر است، آمار ابتلای آنها بیشتر از مردان است. اما غیر از چاقی که عمدتا ناشی از سبک تغذیه غلط و بی‌تحرکی است، این بیماری عوامل دیگری هم دارد که برخی از آنها شامل دیابت نوع ۲، چربی خون بالا، فشارخون بالا، مقاومت به انسولین، مصرف الکل و نوشابه‌های گازدار، خواب نامنظم و ناکافی، عدم نوشیدن آب به میزان کافی در طول روز و مصرف بعضی از داروها مثل آنتی‌بیوتیک‌ها و مسکن‌ها، است.

گفته می‌شود که عوامل دیگری مانند اختلالات تیروئید یا اختلالات هیپوفیز، بعضی عفونت‌ها مانند هپاتیت نوع C یا HIV و بارداری هم می‌توانند زمینه را برای ایجاد کبد چرب فراهم کنند.

دکتر خسرونیا روی مصرف بی‌رویه داروها و اثرات ناگوار آن روی کبد تاکید می‌کند و می‌گوید: مصرف بی‌رویه و طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک‌ها و مسکن‌ها هم روی سلامت کبد اثر می‌گذارد و هم روی کلیه‌ها. کبد مثل فیلتر بدن عمل می‌کند و همه مواد سمی و مواد خوب که وارد بدن می‌شوند، باید از طریق کبد وارد سیستم بدن ما شود.

این فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد می‌گوید: اگر این مواد مضر باشند، اولین جایی که ضربه می‌بیند، کبد است. بنابراین باید از مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها و مسکن‌ها خودداری کرد و بدون تجویز پزشک مصرف نکرد.

کبد چرب درمان قطعی ندارد اما ...

پزشکان تاکید دارند که کبد چرب درمان قطعی ندارد. پس بهتر است سبک زندگی آن قدر مناسب و استاندارد باشد که از ابتلا به این بیماری پیشگیری شود. در صورت ابتلا هم درمان قطعی برای آن وجود ندارد ولی با اصلاح سبک زندگی، کاهش وزن و فعالیت فیزیکی مناسبِ همیشگی می‌توان آن را کنترل کرد.

این بیماری دارای ۴ مرحله یا گرِید است و گرید ۴ همان «سیروز کبدی» است که می‌تواند منجر به نارسایی کبد و نیز سرطان کبد شود. دکتر خسرونیا می‌گوید: افراد مبتلا به کبد چرب، قبل از آن که بیماری‌شان به مرحله سیروز کبدی برسد، بهتر است ورزش را به برنامه‌های روزانه خود اضافه کنند، نگذارند چاق شوند، از مصرف فست‌فودها دست بکشند، سبزیجات تازه، میوه‌جات و لبنیات کم‌چرب مصرف کنند، مصرف شیرینی را کم کنند، بی‌رویه آنتی‌بیوتیک و مسکّن مصرف نکنند و مصرف الکل را هم برای خود ممنوع کنند. در این صورت ۷۰ تا ۸۰ درصد مبتلایان بهبود پیدا می‌کنند.

این فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد تاکید می‌کند: علاوه بر اینها تاکید می‌کنم که همه افراد حداقل سالی یک بار برای چکاپ (آزمایش خون و سونوگرافی کبد) اقدام کنند و از سلامت کبد خود مطمئن شوند. چون همان طور که گفتم، این بیماری علائمی ندارد و روزی متوجه می‌شوید که مبتلا شده‌اید و باید دارو مصرف کنید.

مراقب باشید به مرحله چهارم بیماری نرسید

بیماری کبد چرب ۴ مرحله یا Grade دارد؛ مرحله اول، کبد چرب ساده نامیده می‌شود و به معنی تجمع چربی اضافی در کبد است و در صورتی که پیشرفت نکند، بی‌ضرر و قابل بهبود است. مرحله دوم، استاتو هپاتیت نام دارد که براثر تجمع چربی التهاب در کبد ایجاد می‌شود. مرحله سوم، فیبروز کبدی است؛ در این مرحله التهاب مداوم موجب ایجاد زخم و اسکار در کبد می‌شود.

مرحله چهارم نیز سیروز کبدی نام دارد که در آن، بافت آسیب‌دیده یا زخم جایگزین بافت سالم کبد می‌شود و عملکرد کبد را کاهش می‌دهد و باعث تخریب کبد و نارسایی کبدی می‌شود که معمولاً غیرقابل برگشت است. سیروز کبدی می‌تواند منجر به نارسایی کبد و نیز سرطان کبد شود.